Bark zamrożony, ograniczona rotacja, trudności z podniesieniem ręki – rola powięzi w okolicy barku

„Zamrożony bark”, czyli zrostowe zapalenie torebki stawowej (adhesive capsulitis), to stan, w którym dochodzi do przewlekłego zapalenia i bliznowacenia torebki stawu ramiennego. W badaniach histologicznych opisuje się rozrost błony maziowej, angiogenezę (nowe naczynia) oraz postępujące włóknienie i pogrubienie torebki. Prowadzi to do mechanicznego „skurczu” torebki i wyraźnego ograniczenia zarówno ruchu czynnego, jak i biernego.
Dla pacjenta oznacza to zwykle trzy etapy:

• Faza bólu – bark boli nawet w spoczynku, nasila się w nocy.
• Faza sztywności – ból powoli maleje, ale zakres ruchu drastycznie spada; trudno unieść ramię czy sięgnąć za plecy.
• Faza „odmrażania” – ruchomość stopniowo wraca, choć proces może trwać wiele miesięcy.

Coraz więcej badań pokazuje jednak, że sama torebka stawowa to nie cała historia. Ważną rolę odgrywa otaczająca ją sieć powięziowa.

Powięź barku – więcej niż „opakowanie” mięśni

Powięź to ciągła sieć tkanki łącznej, która otacza mięśnie, kości, nerwy i narządy, łącząc je w funkcjonalną całość. W okolicy barku obejmuje m.in.:

• powięź mięśni stożka rotatorów i mięśnia naramiennego,
• powięź piersiową (nad mięśniem piersiowym większym),
• powięź ramienną, przechodzącą dalej w dół kończyny,
• liczne przegrody międzymięśniowe.

Mięśnie przedniej części barku i ramienia są połączone ciągłościami powięziowymi – np. włókna mięśnia piersiowego większego przechodzą w powięź ramienną, a następnie dalej w struktury przedramienia. Oznacza to, że napięcie czy „zaciągnięcie” w jednym miejscu może wpływać na funkcję całego łańcucha ruchowego, a nie tylko punktowo na sam staw.

Co dzieje się w powięzi przy problemach z barkiem?

Przewlekły stan zapalny, długotrwałe unieruchomienie (np. po urazie czy zabiegu), a także wieloletnie przeciążenia powodują zmiany w macierzy zewnątrzkomórkowej powięzi. Opisuje się m.in. zwiększoną gęstość i lepkość kwasu hialuronowego między warstwami powięzi, ograniczenie ich ślizgu oraz zrosty i włóknienie.

Pacjent odczuwa to jako:

• „ciągnięcie” zamiast czystego bólu punktowego,
• sztywność przy końcowych zakresach ruchu (szczególnie rotacja zewnętrzna i odwiedzenie),
• wrażenie „oporu” zamiast ostrego bólu stawowego.

Co ważne, te zmiany w powięzi nie dotyczą tylko samego stawu. W badaniach wykazano, że praca na odległych segmentach, np. na powięzi piersiowej czy tułowia, może wpływać na ból barku. Przykładem są prace nad uwalnianiem powięzi piersiowo-lędźwiowej, które pokazały zmniejszenie bólu i poprawę funkcji barku po terapii wykonywanej… w rejonie dolnych pleców.

Dlaczego przy zamrożonym barku boli „wszędzie”?

To, że odczuwasz ból nie tylko w samym barku, ale też w szyi, łopatce czy ramieniu, nie oznacza od razu „uszkodzeń” w kilku miejscach. Często jest to właśnie wyraz tego, że sieć powięziowa pracuje jak całość:

• przewlekły ból powoduje, że zaczynasz oszczędzać kończynę,
• inne mięśnie przejmują pracę – łopatka ustawia się inaczej, szyja jest bardziej napięta,
• powięź w tych regionach także gęstnieje i traci elastyczność,
• mózg „naucza się” chronić ten obszar, co jeszcze bardziej utrwala wzorzec bólowy.

https://colegioercilla.cl/

To normalne, że w badaniu manualnym terapeuta znajduje tkliwe miejsca nie tylko w okolicy stawu, ale też w klatce piersiowej, szyi czy nawet w okolicy miednicy.

Rola terapii powięzi w leczeniu dysfunkcji barku

Standardowe postępowanie przy zamrożonym barku obejmuje edukację, farmakoterapię przeciwbólową, ćwiczenia oraz – w części przypadków – iniekcje dostawowe czy zabiegi operacyjne. Coraz więcej badań wskazuje jednak, że ukierunkowana praca na powięzi może istotnie wspierać ten proces.

Co możesz zrobić jako pacjent?

Po pierwsze – to nie Twoja wina, że bark „się zamroził”. Wiemy, że częściej dotyczy to osób z cukrzycą, chorobami tarczycy czy po zabiegach operacyjnych, ale dokładna przyczyna wciąż nie jest w pełni poznana.

Po drugie – masz realny wpływ na przebieg leczenia:

• Nie unieruchamiaj barku całkowicie, chyba że lekarz zaleci inaczej. Delikatny, kontrolowany ruch w bezpiecznym zakresie jest Twoim sprzymierzeńcem.
• Informuj terapeutę o odczuciach w trakcie terapii powięzi – ból jest często obecny, ale nie chodzi o „wytrzymywanie za wszelką cenę”.
• Daj sobie czas – proces „odmrażania” barku trwa miesiące, ale dobrze prowadzona terapia (w tym praca z powięzią) może skrócić ten okres i poprawić jakość Twojego funkcjonowania na co dzień.
• Dbaj o sen, ruch całego ciała i stres – powięź reaguje nie tylko na obciążenia mechaniczne, ale też na przewlekły stres i brak regeneracji.

Kiedy zgłosić się po pomoc?

Warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, jeśli:

• ból barku utrzymuje się dłużej niż kilka tygodni,
• budzi Cię w nocy,
• zauważasz wyraźny spadek zakresu ruchu (szczególnie rotacja zewnętrzna i uniesienie ręki),
• codzienne czynności (ubieranie się, higiena, prowadzenie auta) stają się problemem.

https://wc.idadesal.org/
https://dafm.stamforduniversity.edu.bd/

Im wcześniej rozpoczniesz odpowiednio ukierunkowaną terapię – także powięziową – tym większa szansa, że bark „odmrozi się” szybciej, a Ty odzyskasz komfort poruszania się bez lęku przed każdym ruchem. Zachęcamy do kontaktu z naszym gabinetem fizjoterapii na Ursynowie.